Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

O zakładzie

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

O zakładzie

Chociaż historia iranistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim rozpoczęła się w 1919 roku, to pierwszy wykład o literaturze perskiej został wygłoszony w roku 1824 przez Wilhelma Münnicha po łacinie przeszło sto lat wcześniej. Początki nauczania języka i literatury perskiej są związane z osobą postacią Tadeusza Kowalskiego (1889-1948), twórcy studiów islamistycznych z trzema językami orientalnymi: arabskim, tureckim oraz perskim.

Katedra Filologii Orientalnej powstała po 1945 roku kontynuowała tę przedwojenną tradycję, lecz z biegiem lat dochodziło do coraz wyraźniejszego podziału studiów na trzy specjalizacje: arabistyczną, turkologiczną i iranistyczną. W roku 1972 Katedra została przekształcona w Instytut Filologii Orientalnej UJ z czterema zakładami: arabistykiturkologiiiranistyki, oraz indianistyki. Wówczas też kierownictwo Zakładu Iranistyki UJ jako samodzielnej jednostki naukowo-badawczej objął Franciszek Machalski (1904-1979).

Drugą, obok studiów islamistycznych, bazą krakowskiej iranistyki była indianistyka, z jej tradycją językoznawczą. Helena Willman-Grabowska (1870-1957) w kierowanej przez siebie Katedrze Sanskrytu i Filologii Indyjskiej, obok języków indyjskich wykładała m.in. język staroperski i awestyjski. Jej uczeń - Tadeusz Pobożniak (1910-1991), po likwidacji indianistyki w roku 1948 przez wiele lat prowadził dla iranistów wykłady z sanskrytu, hindi i języków staroirańskich.

Powojenne początki krakowskiej iranistyki były skromne. Przez pierwsze dwie dekady oprócz Franciszka Machalskiego zajęcia prowadzili pracownicy Katedry Językoznawstwa i osoby zatrudnione na godzinach zleconych. Do tych pierwszych zaliczał się Wojciech Skalmowski (1933-2008), krytyk literacki i eseista, wieloletni współpracownik paryskiej Kultury. Do drugiej grupy należeli m.in. Władysław Dulęba (1920-1987), tłumacz perskiej literatury klasycznej, i Andrzej Pisowicz (1940-), armenista i iranista.

Pomijając krótki epizod we wczesnych latach 50., krakowska iranistyka przez dziesięciolecia pozbawiona była lektora-native speakera. Zacieśnienie kontaktów kulturowo-naukowych z Iranem nastąpiło na krótką pod koniec lat 70. Pojawiły się wówczas stypendia dla pracowników i studentów, a pierwszy lektor przyjechał w roku 1977. Rewolucja islamska w Iranie i stan wojenny w Polsce przerwał tę współpracę aż do końca lat 80., gdy znów pojawili się lektorzy, a potem także możliwości wyjazdów stypendialnych. Na trwałe w historię iranistyki wpisał się m.in. Mas'ud Frasjan, współautor nowej wersji skryptu do nauki języka perskiego, napisanego w latach 70. przez Andrzeja Pisowicza, a również Azizollah Dżowejni, znawca klasycznej literatury perskiej, i Sa'id Hamidian, specjalista w dziedzinie współczesnej poezji perskiej. Dziś na iranistyce zajęcia prowadzi dwoje lektorów z Iranu.

Współcześnie Zakład Iranistyki Instytutu Orientalistyki UJ to jednostka naukowo-badawcza, która kształci specjalistów w dziedzinie literatury, języków i kultury Afganistanu, Iranu, Kurdystanu i Tadżykistanu. Przedmiotami zainteresowań krakowskich badawczy pozostają m.in. perska literatura klasyczna i współczesna, literatura średnioperska, historia leksykografii perskiej, diachroniczne językoznawstwo irańskie, kultura ludów irańskich, historia świata irańskiego. Nasi pracownicy oraz absolwenci pracują między innymi jako tłumacze, doradcy ds. kontaktów międzykulturowych, szkoleniowcy wojskowi, pracownicy korpusu dyplomatycznego, dziennikarze, czy redaktorzy.